Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı

Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı, zayıf hava akışının görüldüğü obstrüktif bir akciğer hastalığı türüdür. Zamanla tipik olarak daha kötüleşebilir. Başlıca belirtileri öksürme, nefes darlığı ve balgam üretimidir. Kronik hastalığı görülen çoğu kişi aynı zamanda KOAH hastasıdır. Bu hastalığın en temel sebebi tütün içiciliği, genetik ve hava kirliliği gibi daha az etkili sebepleri de vardır. Gelişmekte olan uzak ülkelerde hava kirliliğine yol açan en önemli etkenlerden biri doğru havalandırma yapılmayan yemek pişirme veya ısıtma ateşi dumanıdır. Bu tahriş edici olayların içinde uzun süre kalındığında akciğerlerde iltihaplanma görülmektedir. Küçük hava yollarının küçülmesine ve 'amfizem' olarak bilinen doku parçalanmalarına neden olmaktadır. Bu durumun teşhisi zayıf hava akışını kontrol etmekte olan akciğer fonksiyonu testleri ile anlaşılmaktadır. Astım hastalığından oldukça farklı olan KOAH hastalarında hava akışı herhangi bir ilaç kullanımıyla gözle görülür bir iyileşme görülemez. KOAH hastalığı bilinen sebeplere maruz kalma olasılığı en aza düşürülerek önlenebilir. Bunların arasında dış hava kalitesini yükseltmek, sigara içim oranlarını azaltmak hatta tamamen bitirmek gösterilmektedir. KOAH hastalığı tedavisi sıkça içi çekilen bronkodilatörler, sigarayı bırakma, steroitler, rehabilitasyon, aşılar içermektedir.

Bazı kişiler, uzun süreli oksijen terapisi yöntemi ya da akciğer nakli ile gözle görülür iyileşmeler göstermektedir. Dünya genelinde KOAH hastalığı, dünya nüfus oranının yüzde beşini etkileyen bir hastalıktır. 2012 senesinde yaklaşık 3 milyon civarında insanın ölümüne neden olan KOAH dünyadaki hastalık türleri içerisinde en ölümcül üçüncü hastalık türü olarak tanımlanmıştır. Ölümlerin nedeni artan sigara kullanımı ya da bazı uzak ülkelerdeki yaşlanan nüfus sayısı sebebiyle dahada artacağı açıklanmıştır.

KOAH hastalığının en belirgin belirtileri şiddetli ve sık öksürmeler, balgam üretimi ve nefes darlığıdır. Görülen bu belirtiler uzun zamanlara yayılmış bir şekilde görülmektedir. Tipik olarak zamanla ilerlemeye ve kötüleşmeye başlar. KOAH hastalığının farklı tiplerinin olup olmaması tam anlamıyla kesinleştirilememiştir. Önceleri amfizem ile kronik bronşit olarak farklı dallara ayılan hastalıklarda amfizem aslında bir hastalık adından ziyade akciğerlerde görülen değişiklikleri belirtmek için kullanılırdı. Kronik bronşit hastalığı ise KOAH hastalığına eşlik edip etmeyeceği kesinleşmeyen yalnızca bazı belirtileri tanımlayan bir terimdir.

Öksürme: KOAH hastalığında kronik öksürmeler gözlenebilen ilk belirtilerdir. İki seneden daha uzun bir sürede, senede üç aydan daha fazla süren ve balgam üretimininde görüldüğü fazladan herhangi bir açılamanın yapılmadığı sürece kronik bronşit tanımına dahil olmaktadır. Böyle bir durum KOAH hastalığı başlamadan önce de görülebilir. Balgam üretimi oranı günler ya da saatler arasında farklılık gösterebilmektedir. Bazı durumlarda ise öksürük görülmektedir ve sıklıkla gözlenmeyen bir şekilde rastlanabilmektedir. Bazı kişiler bu durumu sigara kullanımına bağlarlar. Balgam atımı kültürek ve toplumsal kurallara göre yutulup çıkartılabilir. Oldukça kuvvetli öksürmeler kısa süreli bilinç kaybına ya da kaburga kırılmasına neden olabilir. KOAH hastalığı tanısı konulmuş kişilerde genellikle uzun süren 'nezle' geçmişleri vardır.

Nefes Darlığı: Hastaların en çok şikâyetçi oldukları rahatsızlık nefes darlığıdır. Bu durum şu şekilde açıklanır: 'çok zor nefes alıyorum', yeterince hava alamıyorum ya da nefesim kesiliyor. ' Tipik olarak nefes darlığı rahatsızlığı uzun zamanlı güç harcama durumlarında daha da kötü bir hal almaktadır. Gittikçe ilerleyerek kötüleşmeye başlayacaktır. İleri durumlarda istirahat halindeyken bile görülmektedir. Bu durum ise KOAH hastalarının endişe duymalarına ve yaşam kalitesini düşüren en temel belirtidir. Daha ileri durumlarda KOAH hastaları büzülen dudaklarından nefes alırlar bu da bazı durumlarda nefes darlığına iyi gelecektir.

35-40 yaş üzeri kışları sıklıkla soğuk algınlığına yakalanan, nefes darlığı çeken, balgam üreten ve kronik öksüren risk altında geçmişi olan kişilerde KOAH hastalığı aranabilir. Tanıyı onaylamak için spirometri kullanılmaktadır.

Spirometri: Spirometri aleti var olan hava akışı tıkanıklığını ölçmekte ve hava yolunu açmak için adınabronkodilatör çeşidi ilaçların alınımından sonra uygulanmaktadır. Tanı koymak için iki çeşit ölçümü vardır. Bir saniye içerisinde zorlanan nefes verme hacmi ile tek bir nefeste verilebilen oldukça büyük hava hacmini tanımlamak için kullanılmakta olan zorlanan nefes gücüdür. Normal seviyede semptomları gösterebilen birinde FVC diğerinde ise %75 oranında çıkması ve FEV1 ile FVC miktarının yüzde yetmişten daha az çıkması kişinin KOAH hastası olduğunu kanıtlamaktadır. Elde edilen bu ölçümlerden yola çıkarak spirometri yaşlı kişilerde KOAH hastalığı tanısı için aşırı tanıya neden olmaktadır. Spirometrinin KOAH semptomları olmayan kişilerde tarama amacıyla kullanılmasının etkileri bilinmemektedir.

KOAH hastalığı tedavisi hastalığı geçirmez veya tamamen ortadan kaldırmaz. Sadece kişinin yaşam kalitesini yükseltmek ya da hastalığın ilerlememesi için uygulanmaktadır. Günümüzde hala ne yazık ki KOAH hastalığının kesin tedavisi bulunamamıştır. KOAH hastalığının en belirgin sebebi sigara kullanımı olmasından dolayı kişinin sigarayı bırakması ve pasif içici olarak dahi etkisinde kalmaması gerekmektedir. Kişi, sigara kullanmadığı halde bile uzun süre yoğun bir şekilde sigara dumanına maruz kalması dahi akciğer hastalığına yakalanmak yalnızca KOAH değil diğer bütün akciğer hastalıklarına maruz kalmaktadır.