Kronik ültiker, Halk arasında Kurdeşen ya da Dabaz olarak bilinen vücutta kızarma, kaşınma, kabarıklar ile seyreden vasküler bir rahatsızlıktır. Bu kabarıklar lokalize bir ödem neticesinde oluşmaktadır. Kimi zaman ödemli bir plak, kimi zamanda orta kısmı iyileşmiş haritaya benzer biçimde kızarıklık oluşabilir. Bireylerin neredeyse %20'si hayatı boyunca 1 kez ürtiker atağı atlatabilmektedir.
Oluşan lezyonlar 1-2 saat içerisinde kaybolmaktadır fakat diğer kısımlarda yenileri oluşmaya devam etmektedir. Bu rahatsızlık genellikle akşam saatlerinde daha sık oluşmaktadır ve gün içerisinde kaybolmaktadır. Ürtiker daha derin dokuları tutmasına anjiyoödem adı verilmektedir. Bu durumda bireyin dudaklarında, göz kapaklarında, el ve ayak tabanlarında şişme oluşmaktadır.
Deriden ziyade sindirim sistemi ve solunum yolları tutulumu meydana gelirse karında ağrı ve midede dolgunluk hissiyatı meydana gelmektedir. Solunum yolarını ise seste çatallanma hissi, yutkunma esnasında takılma hissi oluşması, nefeste daralma olması ve bireyde panik gelişmesi şeklinde etkilemektedir.
Ürtiker süresine göre sınıflandırılmaktadır. 6 haftaya kadar süren ürtikerlere akut ürtiker, 6 hafta gibi bir süreçten daha uzun sürenlere de kronik ürtiker adı verilmektedir. Akut ürtiker denilen tür genellikle çocuklarda ve gençlerde görülürken, kronik ürtiker orta yaşta oluşmaya başlar ve ataklar biçiminde sürebilir.
Ürtiker plaklarının oluşumunda kapiller damar etrafında bulunan mast hücrelerinden salgılanan histamin vb. Maddeler neden olmaktadır. Bu etkenler damar geçirgenliğini arttırarak cilt ve cilt altında ödem oluşumuna sebep olurlar bu da ürtiker belirtilerinin ortaya çıkmasına yol açar.
Kronik Ürtikerin Sebepleri Nelerdir?
İlaçlar: Bazı ilaçların ürtiker oluşumuna sebep olmaktadır. Bu ilaçları şu şekilde sıralayabiliriz: Penisilin, sefalosporin vb. Türden antibiyotikler. Yine aspirin ve türevi ilaçlar, ağrı kesiciler, antienflamatuvarlar ve kas gevşetici radyo kontrast maddeler bazı bireylerde ürtiker oluşumuna sebep olmaktadır. Genellikle yaşı ilerlemiş bireylerde ilaç kullanımında çok dikkat edilmesi gerekmektedir.
Besinler: Besinlerden dolayı ürtiker oluşumu çocuklarda ve genç yaştaki bireylerde daha sık olduğu gözlenmektedir. Besin alınmasının ardından genellikle 90 dakikalık süreç içerisinde oluşmaktadır. Özellikle günümüzde koruyucu katkı maddesi eklenmiş olan paketli gıdalar, süt ve süt ürünleri, deniz ürünleri, yumurta, fıstık, çilek, muz, kivi, domates, çikolata ve baharatlar ürtiker oluşumuna sebep olan gıdalar arasında gösterilmektedir.
Enfeksiyonlar: Tüm viral, bakteriyel ve mantar enfeksiyonları ürtikere sebep olabilmektedir. Bayanlarda üriner enfeksiyon çocuk bireylerde ise üst solunum yolu sıkıntıları genellikle streptokok enfeksiyonlarla alakalıdır. Daha az rastlanmakla birlikte diş, sinüs, safra kesesi, prostat enfeksiyonları, mideye yerleşmiş olan helikobakter plori bakteri enfeksiyonu, kronik hepatit B-C gibi viral sıkıntılar ürtikere neden olabilmektedir. Parazitlerin sebep olduğu ürtikerde yurdumuzda sıklıkla görülmektedir.
Solunum Yolu Alerjenleri: Genellikle çocuklarda kronik ürtiker atopik dermatite neden olmaktadır. Özellikle bitki polenleri, ev tozları, küf mantarları, hayvanlardan dökülen tüyler, kozmetik ürünler kimi zaman parfümler, spreyler ve özellikle sigara içilmesi ürtiker oluşumuna sebep olabilmektedir.
Menstrüel Siklus ve Gebelik: Ürtiker yalnızca mens dönemlerinde kendisini gösteriyorsa progesteron ya da östrojen duyarlılığı araştırılabilir.
İmplantalar: Femura yerleştirilen metaller yani metal dental protezler ve dental amalgam da ürtiker oluşumuna sebep olabilmektedir.
Psikolojik Etkenler: Depresyon ve anksiyete gibi durumlar oluşması halinde de ürtiker sıkıntısı ile karşılaşmak mümkün olabilmektedir.
Kronik Ürtiker Tedavisi Nasıl Yapılır?
Bu rahatsızlığın tedavi edilebilmesi için ürtikere sebep olan sorunun tespit edilmesi gerekmektedir. Altta yatan sebep tespit edildikten sonra bu sebebe yönelik bir tedavi uygulaması yapılması gerekmektir. Teşhis aşamasında immünoloji ve alerji bölümü uzmanlarından destek alınması gerekebilmektedir.
Pek çok tedavi uygulaması yapılmaktadır bu tedavi yöntemlerini şu şekilde sıralanabilir:
Plazmaferez
Bu yöntem kanın sıvı kısmının değiştirilmesini amaçlamaktadır. Bu uygulama özel bir cihaz vasıtası ile kanın alınması ve kandaki sıvı kısmın (Plazma) alınarak, hücrelere müdahale edilmeden, bu plazmanın farklı biçimde takviye edilerek bireye geri aktarılmasına dayanan bir tedavi uygulamasıdır.
Siklosporin
Uzun süreçlerde kortizon kullanmış olan ve ciddi biçimde yan etkiler oluşması sebebi ile tehlike altına girmiş olan bireyler için uygulanan bir tedavi uygulamasıdır. Bu ilaç normal şartlar altında organ nakli yapılan hastalarda nakil yapılan organın toleransı için önerilen özel bir bağışıklık sistemi baskılayıcısıdır.
Hidroksiklorokin ve Doksepin
Bu ilaçlar bu uygulamada endikasyonları dışı kullanılmaktadır. Hidroksiklorokin aslında sıtma rahatsızlığı için kullanılan bir ilaçtır. Ayrıca modern tıpta romatizmal rahatsızlıkların tedavi uygulamalarında kullanılmaktadır. Deri sıkıntıları da olan romatolojik rahatsızlıklarda iyi sonuçlar elde edilen bu ilaç, kronik ürtikeri olan bireylerde antihistaminikler ile yararlanılarak olumlu sonuçlar elde edilebilmektedir. Doksepin de aynı şekilde özellikle ürtiker için kullanılan bir ilaç değil, psikiyatri hastaları için üretilmiş bir ilaçtır. Stres giderme özelliği olan bu ilaç bazı kronik ürtikerli bireylerde antihistaminik ve kortizon tedavi uygulamalarına eklendiği takdirde iyi sonuçlar oluşturabilmektedir.
